Bilgisayar ve Elektronikte Geri Dönüşüm
Dijital Geri Dönüşüm
Yaşadığımız elektronik çağı her gün farklı özelliğe sahip teknoloji ürünlerinin piyasaya çıkmasını sağlıyor. Her yeni teknoloji kendinden önce çıkan cihazları demode yapıyor. Bu da kullanım ömrünü tam olarak doldurmayan binlerce ürünün çöpe gönderildiği gerçeğini ortaya çıkarıyor. Dünyadaki toplam atıkların %1’i elektronik çöptür. Bu değerin 5 yıl içinde kendini ikiye katlaması beklenmektedir.
Bilgisayar ve Elektronikte Geri Dönüşüm
Sadece ABD’de yılda 20 milyon bilgisayarın çöpe atıldığı bilinmektedir. Bilgisayar atıklarının en önemli yanı içerdiği zehirli maddeler nedeniyle kontrol edilmesi geren bir atık olmasıdır.
Sadece tek bir bilgisayar 2 kg kurşun elementi içerebilir. Hava ve su yoluyla vücuda alınan kurşun sağlığa çok zararlıdır. Vücutta biriken kurşun dışarı atılamaz. Vücutta kalsiyum mineraliyle karıştırılan kurşun doku ve organlara zarar verir.
Bilgisayar hangi maddeleri içerir?
| Malzeme | Oran |
| Plastik Demirli metaller Demir dışı metaller Elektronik kartların Cam | 23% 32% 18% 12% 15% |
Kondansatörler
Bilgisayar içinde bulunan kondansatörlerde zehirli PCB maddesi bulunur. Bu atıkları parçalayıcılarla öğütülürse PCB çevreye yayılır. Yakma işlemi de elektronik atıklar için uygun bir yöntem değildir. Böyle bir durumda havaya kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller yayılır.
CRT ekranlarda Geri Dönüşüm
Giderek yaygınlığı azalıyor ve yerini LCD ekranlara bırakıyor olsa da CRT (tüplü) ekranlar hala yoğun olarak kullanılıyor.
Bir CRT monitör kurşun ve diğer ağır metallerden içerir. Dönüştürülmeden doğaya bırakılan bir ekranın içindeki bu maddeler zamanla toprak ve suya karışacaktır.
CRT(tüplü) ekranların geri dönüşüm işleminde monitörün ön ve arka camlarının birbirinden ayrılması gerekir.
Ön cam Baryum ve Stronsiyum, arka cam genellikle kurşun içermektedir. İki cam arasında ise fosfor tabakası bulunmaktadır. Hassas olan bu işlemde camın kırılması halinde geri dönüşüm için ayrışma işlemi mümkün olmamaktadır.
Geri dönüşü işleminin sonrasında tekrar kullanılabilir özellikte cam elde edilir.
Kablolarda Geri Dönüşüm
Kabloların geri dönüşümü işleminde iletken ve yalıtkan madde birbirinden ayrılır.
Kablolar çok basamaklı kırıcılardan geçmekte ve granül haline getirildikten sonra seperatör yardımıyla da bakır plastikten ayrılmaktadır. Böylece iki önemli hammadde yeniden değerlendirilebilmektedir.
Elektronik Atıklar
İçerisinde elektronik devreler bulunan hertürlü ürünün oluşturduğu atıklar elektronik çöp olarak adlandırılır. Cep telefonu, bilgisayar, tv, dvd çalar, uydu cihazı, mp3 çalar, ev telefonu gibi pekçok çeşidi bulunan elektronik atık çeşidinin 1000’e yakın madde içerir. Bu atıkların içeriğinde kurşun, kadmiyum, kalsiyum, merilyum, cıva bromlu alev geciktiriciler (BFR) bulunur.
Atık elektrikli ve elektronik aletler (WEEE) yönergesine göre e-atıkların tanımı, sınıflandırılması, geri kazanımı, tekrar kullanımı ve geri dönüşüm oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment) Kriteri | Geri Kazanım Oranı | Tekrar Kullanımı ve Geri Dönüşüm Oranları |
| Büyük ev aletleri – Buzdolabı, fırın, çamaşır makinesi vb. | %80 | %75 |
| Küçük ev aletleri – Tost makinesi, mikser, su ısıtıcı vb. | %70 | %50 |
| Bilgi ve iletişim teknoloji cihazları – Bilgisayar, telefon, fax, yazıcı vb. | %75 | %65 |
| Tüketici elektroniği – Mp3 çalar, LCD tv, DVD oynatıcı vb. | %75 | %65 |
| Aydınlatma ürünleri – Ampul, floresan vb. | %70 | %50 |
| Elektrikli ve elektronik aletler – Çim biçme makineleri vb. | %70 | %50 |
| Oyuncak, eğlence ve spor aletleri – Konsol, sinema sistemi, uydu alıcısı vb. | %70 | %50 |
| Monitör ve kontrol cihazları – GPRS cihazı, lazer vb. | %70 | %50 |
| Otomatik makineler – Bilet makineleri, otomat vb. | %80 | %75 |
Türkiye’de Elektroniğin Geri Dönüşümü
Ülkemizde elektronik atıkların geri dönüşümü alanında faaliyet yürüten ilk özel girişim 2003 yılında kurulmuştur. Bu alanda çalışan bazı e – atık toplama merkezleri de bulunmaktadır. Belediyelerin bünyesinde oluşturulan e-atık merkezleri de vardır.
Elektronik Atıklarınızı TEGV ‘e Bağışlayın.
Türkiye Eğitim Gönülleri Vakfının TÜBİSAD ve PTT ile yürüttüğü proje ile E-Atıklarınız Eğitime dönüşüyor.
PTT kargo ücretsiz olarak e-atıklarınızı geri dönüşüm merkezine taşıyor. Yapmanız gereken sadece basit bir formu doldurup bağışlamak istediğiniz e-atığınızı size en yakın PTT şubesine paketlenmiş halde götürebilir; 902513042 numarasını vererek, atıklarınızın Geri Dönüşüm Fabrikasına ücretsiz gönderebilirsiniz. Geri dönüşüm geliri de TEGV ‘e bağışlanacaktır.
Proje hem kurumsal hem de bireysel bağışçılar içindir. Bireysel bağışçılar E-Atıklarını en yakın TURKCELL İletişim Merkezine teslim ederek, eğitime dönüşmesini sağlayabilirsiniz.
Size en yakın turkcell iletişim merkezi için lütfen tıklayınız.
#atmabağışla projesi hakkında detaylı bilgi için.
İnternet Alışverişinden Soğutan Konular
Robot Teknolojisi ve Gelecek
Yapay Zekadan Sorumlu Devlet Bakanı
